سبک‌شناسی انتقادی شعر شمس کسمایی

نویسندگان

  • محمدمهدی زمانی دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
  • کورش صفوی استاد زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده مقاله:

شمس کسمایی نخستین شاعر نوپرداز زبان فارسی است. اشعار او در نشریاتِ هوادار تجدد و مدافع حقوق زنان و در تبریز، در زمان حکومت خیابانی در آذربایجان منتشر می‌شد. پژوهش حاضر برای بررسی نسبت شعر کسمایی با مناسبات قدرت موجود در آزادیستان، به توصیف زبان‌شناختی متن بر اساس دستور نظام‌مند ـ ‌نقش‌گرای هلیدی و تفسیر این یافته‌ها، یعنی شناسایی بافت موقعیتی و بافت میان‌متنی این اشعار، و نیز یافتن جنبه‌های ایدئولوژیک آن می‌پردازد. بدین ترتیب، این نوشتار به سبک‌شناسی انتقادی شعر کسمایی با الگویی مرکّب از الگوی سه‌بعدی فرکلاف در تحلیل گفتمان انتقادی، دستور نظام‌مند ـ ‌نقش‌گرای هلیدی، و جنبه‌هایی از نظریة گفتمان لاکلا و موف می‌پردازد. یافته‌های توصیفی، مبتنی بر تحلیل فرانقش‌های اندیشگانی، بینافردی و متنی نشان می‌دهد که شعر او گفتمان آزادیستان، مشروطه و ناسیونالیسم ایرانی را مفصل‌بندی می‌کند. این اشعار با مفصل‌بندی گفتمان آزادیستان، مناسبات قدرت را در آزادیستان بازتولید می‌کنند و با مفصل‌بندی گفتمان مشروطه و ناسیونالیسم ایرانی در میان سوژه‌های این گفتمان‌ها، به نظام سیاسی آزادیستان مشروعیت می‌بخشند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

ضرورت تصحیح دوبارة دیوان غیاث و سبکشناسی شعر او

غیاث‌الدین علی یزدی، متخلص به غیاث، شاعر و نقاش مشهور سده‌های دهم و یازدهم هجری است که به سبب طراحی بر روی پارچه‌های زربفت به نقشبند معروف بود. غیاث افزون‌بر مهارت در هنر نقشبندی، در شاعری نیز توانا بود. دیوان او شامل مثنوی، قصیده، قطعه، رباعی، غزل است که تاکنون فقط یک‌بار به اهتمام حسین مسرّت در سال 1393 تصحیح و منتشر شده است. این جستار با بررسی این چاپ، ضعف‌ها و نارسایی‌های آن را در چند بخش نش...

متن کامل

سبکشناسی شعر شیخ رضا طالبانی در مدح امام حسین(ع)

 شیخ رضا طالبانی از شاعران برجسته و پرآوازة کلاسیک کُرد است که سروده‌های فراوانی به زبان‌های فارسی، عربی و ترکی نیز دارد. بارزترین درونمایة شعر او هجو است، با این حال به میدان هر فنی از شاعری که گام نهاده، به مثابة یک شهسوار ظاهر گشته است. شعر او به هر یک از این زبان‌ها که بوده باشد، خللی در سطح سروده‌ها و انشایش وارد نگشته است. طالبانی در ضمنِ چندین شعر که در مدح پیغامبر(ص) و اهل‌بیت ...

متن کامل

گفتمان‌کاوی انتقادی سوره شمس بر اساس الگوی فرکلاف

اگر تحلیل گفتمان به‌مثابه یک روش کیفی در تحقیق در نظر گرفته شود آنگاه با بررسی دیدگاه یا نگرش غالب بر متون در گردش در جامعه و اینکه چه دیدگاهی با کدام زیربنای فکری، یک متن مشخص را تولید کرده می‏توان از این طریق حوزه‏های معنایی در گردش در جامعه که به‌دنبال تغییر یا سلطه شکل‏گیری ذهنیت اجتماعی است را آشکار نمود. در این زمینه مدل تحلیل سه سطحی فرکلاف براساس توصیف، تفسیر و تبیین می‏تواند مؤثر باشد....

متن کامل

تحلیل انتقادی تصحیحات و چاپ‌های «دیوان شمس تبریزی»

کلیات شمس، قرن­ها کتاب محبوب حلقه‌ های سماع و اهل ذوق و عرفان و دوستدارانِ غزل ناب بوده است. نخستین چاپ انتقادی آن در سالهای 1336-1344 به تصحیح استاد فروزانفر منتشر شد. چاپ­های بعدی، آشکار و پنهان، بر اساس همان چاپ صورت گرفته است؛ بعضی به اهتمام افراد و بعضی با مباشرت ناشر. در کنار این چاپ­ها تنها چاپ قابل اعتنا، چاپ دو جلدی استاد سبحانی است که در سال1381به بازار نشر آمد و با توضیحاتی مفید همراه...

متن کامل

شعر عاشقانه‌ی انتقادی، زیرگونه‌ای در ادبیات تغزّلی فارسی بررسی شعر قیصر امین‌پور با رویکرد سبک‌شناسی انتقادی

با توجه به تحولاتی که تضاد و تقابل در نظریه‌های ادبی پشت سر گذاشته و از واگرایی به هم‌گرایی رسیده است، پژوهش حاضر هم‌گرایی گفتمان‌های متقابل را به‌عنوان یک مؤلفه در سبک‌شناسی انتقادی شعر مورد توجه قرار می‌دهد و این مطالعه را در شعر قیصر امین‌پور به انجام می‌رساند. با طرح این پرسش‌ها که سیر زایش معنا در شعر امین‌پور چگونه پیش می‌رود و هم‌گرایی گفتمان‌های متقابل سبب خلق کدام نمایه‌ها و همگنه‌های ...

متن کامل

طنز مرگ و نمودهایی از آن در شعر شمس لنگرودی

یکی از شاخص‌های بنیادین طنز خنده‌آمیزبودن آن است، اما وقتی طنز مقوله‌های متعالی همچون مرگ را دست‌مایه قرار دهد، گاه با دورشدن از شاخص‌های بنیادی، مثل فرح‌بخشی، صراحت و آسان‌یابی، منش رهایی‌بخشی خود را از دست می‌دهد و به تلخ‌مایگی و اندوه کشیده می‌شود. ازآنجاکه مرگ برای انسان همواره مقوله‌ای رازآمیز و تراژیک است، دست‌برد طنز در آن هرگز به گشایش و رهایش قطعی نمی‌انجامد، بلکه صرفاً می‌تواند با ایجا...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 22  شماره 77

صفحات  7- 33

تاریخ انتشار 2018-09-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023